Woonfabriek — Leiden
2013 - 2016
12 apartments, 4 houses and communal facilities, partly new construction partly refurbishment
commissioned by Coöperatie Tieleman & Dros
nomination Rijnlandse Architectuurprijs 2017
De voormalige conservenfabriek Tieleman & Dros herinnert aan de industrie die de Leidse binnenstad vroeger kenmerkte. We transformeerden dit industriële erfgoed naar een wooncomplex met zestien unieke woningen.Met een beperkt aantal slimme en strategische ingrepen zetten we de transformatie van conservenfabriek naar woonfabriek in gang. Ook is er een nieuwbouw gedeelte toegevoegd, met vier rijwoningen en twee appartementen, die het complex een nieuw gezicht geeft aan de Ir. Driessenstraat. Nieuwbouw en oudbouw komen samen in het nieuwe Leidse hofje.
Het karakter van de voormalige fabriek zagen we als een grote kwaliteit en wilden we bij de transformatie naar een woonbestemming zoveel als mogelijk inzetten. Het complex bestond onder meer uit grote, hoge hallen met prachtige kapconstructies van hout en staal. Ieder bouwdeel in het ensemble heeft zijn eigen karakteristieken. Deze eigenheid namen we als uitgangspunt in de organisatie van de woningen, waardoor een grote diversiteit aan woningtypes is ontstaan.
Leiden is beroemd vanwege de vele historishe binnenhofjes. Aan dit palet aan hofjes is met de Woonfabriek een nieuw Leids hofje toegevoegd. Door een van de minder karakteristieke fabriekshallen te slopen, ontstond ruimte voor een gemeenschappelijke binnentuin met aangrenzend privéterrassen. Een nieuwe doorgang biedt vanaf de straat een inkijkje in de groene binnentuin. Dankzij het hofje zijn de woningen van een buitenruimte voorzien en is bovendien een oplossing gevonden voor het daglichttekort in de oorspronkelijke fabriekshallen.
Met het toevoegen van nieuwe doorgangen, tuinen en routes is de ensemblewerking van het complex versterkt. De bestaande, deels overkapte fabrieksstraat aan de achterzijde is nieuw leven ingeblazen door het in te zetten als verbindingsroute tussen het collectieve hof en parkeerterrein. De oorspronkelijke vloeren van composiettegels, de ijzeren draagconstructie en de troggewelven zijn bewaard gebleven en herinneren aan het industriële verleden.We voegden bovendien een 'Nieuwe Fabrieksstraat' toe, een collectieve binnenstraat, die de historisch waardevolle fabrieksstraat verbindt met de Middelstegracht en toegang biedt tot een deel van de woningen. Juist in deze donkerste zone van het complex situeerden we ook de ruimtes die minder daglicht nodig hebben, zoals de bergingen.
Tussen de conservenfabriek en een doorlopende weg bevond zich een braakliggend terrein. Hier hebben we een aantal ‘rijtjeshuizen’ geplaatst, maar dan achterstevoren, dus met de voordeur aan het hofje. Op deze manier is de nieuwbouw geen los aanhangsel, maar echt onderdeel van het wooncomplex. Naast deze eigenzinnige interpretatie van het bekende Hollandse rijtjeshuis bevat het nieuwbouwgedeelte een bijzondere bovenwoning met opvallende erkers op de hoek.